Yapı elemanlarının ve yapıların yangın güvenlik performansını değerlendiren bağımsız kuruluş Efectis Era Avrasya, tünellerde yangın güvenliğini sağlayabilmek için dikkat edilmesi gereken temel unsurları sıraladı. Yapılan açıklamada “Tünel yangınlarında tünel yapısını korumak insanı korumak kadar önemlidir” ifadelerini kullanarak, yangın sırasında tünel yapılarının korunmasına dikkat çekildi.
70 yıllık bir deneyimi arkasına alarak yapı projelerinin güvenlik unsurları bağımsız bir şekilde değerlendiren Efectis Era Avrasya, nükleer enerji, ulaşım, konut, altyapı, tünel, endüstriyel dayanım, yangın söndürme system ekipmanları olmak üzere farklı birçok alanda çalışmalarını sürdürüyor. Özellikle tünellerdeki yangın konusuna odaklanan Efectis, otoyollarda bulunan tünellerdeki güvenlik önlemleri hakkında dikkat edilmesi gerekenlerle ilgili önemli açıklamalarda bulundu. İşte detaylar…
İnsanı korumak için öncelikle, yapının korunması gerekiyor
Karayolu, demiryolu ve metro tünelleri ulaşımda sağladıkları büyük avantajlar nedeniyle sayıları her geçen gün artarak hayatımızda yer alıyor. Son yıllarda yapılan uluslararası mevzuat düzenlemeleri ile tünellerde yangın güvenliği konusunda önemli gelişmeler sağlanmış olsa da, tünellerde meydana gelebilecek yangınların diğer kapalı mekan yangınlarından kritik farklılıklar gösterdiği göz ardı edilmiyor. Tünel yangınlarında hem yapının hem de insanın korunması gerektiği için daha kapsamlı önlemlerin alınması gerekiyor. Diğer bina yangınlarında insanlar güvence altına alınıp bina göz ardı edilebiliyor. Fakat tünellerde hem insan hem de tünel yapısı kurtarılmak zorundadır, zira tünel çökebilir ve tünelin çökmesiyle beraber can kaybı meydana gelebilir. Bu yüzden tünel yangınlarında tünel yapısını korumak insanı korumak kadar önemlidir. Ek olarak, tünellerin maliyeti ve ekonomik faydaları herhangi bir binayla karşılaştırılamayacak kadar yüksek oluyor. Tünelin tekrar yapım maliyetinin yanı sıra, tünelin kapalı kaldığı süre boyunca insan ve yük taşımacılığı faaliyetlerinin aksaması da ticari kayba neden oluyor.
Dünyada meydana gelmiş önemli tünel yangınları
Tarih sayfalarında yerini alan en büyük tünel faciası 1995 yılında Azerbaycan’ın Bakü kentinde gerçekleşti. Can kaybının yaşandığı tünel yangınında, 280 kişi hayatını kaybetti. Öte yandan dünya genelinde en bilindik tünel yangını Manş Denizi’nin altından geçen İngiltere ve Fransa’yı birbirine bağlayan Euro Tunnel’de meydana geldi. Yangında can kaybı olmadı fakat 200 milyon Euro’luk hasarın yanında tünelin altı ay kapalı kalması iki ülke arasındaki ticarette, milyonlarca Euro’luk bir kayba sebebiyet verdi.
Tünellerde yangın güvenliğini sağlayabilmek için dikkat edilmesi gereken temel unsurlar:
Petrol yangınlarının yüksek sıcaklığı betorarme yapıya ciddi zararlar veriyor
Yapısal güvenlik ancak, tünellerde beton dayanımının yüksek olmasıyla sağlanabiliyor. Tünel yangınları genelde hidrokarbon, petrol türevi yakıtların karıştığı yangınlar olduğundan ısı beş dakika içinde 1200°C’yi aşabiliyor ve bu derecedeki ısı çok kısa bir süre içerisinde beş-on metre yükseklikteki betonda bile ciddi deformasyona sebep olabiliyor. Betonun doğru tasarlanmaması, içinde yeterli gözeneklere sahip olmaması ve içindeki suyun kaçacak yer bulamamasıyla nedeniyle spalling denilen beton patlaması meydana geliyor. Bu yüzden tünellerde beton tasarımı çok kritik bir aşamada bulunuyor. Uluslararası standartların hepsi, tüneldeki beton tasarımının yangın dayanım testini şart koşuyor. Çünkü birinci konu, tünel betonunu korumaktır.
Kaçış yolu, hayati bir öneme sahip
Kaçış yollarını korumak, tünel içerisindeki insanların dumandan boğulmadan tahliye edilmesini sağlamak adına göz ardı edilmemesi gereken bir diğer unsur oluyor. Doğru duman ve yangın sistemlerinin seçimi, düzgün tasarlanması ve çalışmasıyla mümkündür. Fanlar veya diğer sistemler yardımıyla sıcak duman ve ısı, yanma kaynağından alınıp tünelin bir ucundan tahliye edilebiliyor. Baskılama söndürme sistemleri, özellikle orta uzun tünellerde çok kritik öneme sahip. Bu sistemler aynı zamanda destek sistemleri olarak da biliniyor. Baskılama sisteminin olmadığı noktalarda yapısal yangın yükü ile başa çıkılamıyor ve duman atımı zorlaşıyor. Dolayısıyla baskılama söndürme sistemlerinin optimize bir şekilde tasarlanması ve çalışması gerekiyor. Tali tünel, uluslararası standartlarda 1000 metrenin üzerindeki tünellerde isteniyor. Tali tünel hem insanların kaçmasına imkan tanıyor hem de baskılama ve söndürme çalışmalarının çok daha rahat yürütülmesini sağlıyor.
